wat is
opvoeden?

Opvoeden is het proces waarbij een kind wordt begeleidt en ondersteunt in zijn ontwikkeling om daarna zelfstandig in de samenleving mee te kunnen draaien. Iedere opvoeding is anders en er bestaat geen perfecte opvoeding.

Ouders ondersteunen het kind in hun ontwikkeling door:
– Een veilige hechting
– Grenzen aangeven en bieden van structuur
– Bijbrengen van normen en waarden
– Liefdevolle en bewuste aandacht

Een veilige hechting is de basis, wanneer een kind zich veilig voelt bij zijn ouders, veilig genoeg om zelf op onderzoek uit te gaan, veilig genoeg om zijn/haar emoties te uiten.

Verschillende
opvoedstijlen

Wat voor soort ouder je bent, is grotendeels afhankelijk van hoe jezelf bent opgevoed en ook deels door de ervaringen die je daarna hebt opgedaan. Grofweg ingedeeld zijn er vier herkenbare opvoedstijlen:

1. Autoritaire opvoedstijl
Bij een autoritaire opvoedstijl is de ouder degene die bepaalt wat er gebeurt. De ouder geeft leiding, neemt beslissing en stelt regels waar het kind zich aan dient te houden. Doet het kind dit niet, dan leidt dit tot straf. Het kind leert hierbij naar je te luisteren, maar kan wel angstig worden voor de ouder en ook leren kinderen hierdoor zelfstandigheid vaak niet goed aan. Doordat het kind angstig kan worden, kan je het diepe contact met het kind verliezen.

2. Autoritatieve opvoedstijl
Bij een autoritatieve opvoedstijl zijn er zeker regels, maar ouders houden rekening met de wensen en behoeftes van de kinderen. Ouders zijn in principe leidend, maar de mening van het kind telt. Ouders hebben verwachtingen, maar bieden het kind ruimte om zelf te experimenteren en te leren.
Vanuit deze opvoedstijl lukt het veel kinderen om een stabiel persoon in de samenleving te worden. Zij leren voor hun eigen belangen op te komen op een adequate manier, maar zich ook aan te passen aan anderen en stabielere relaties op te bouwen.

3. Permessieve opvoedstijl
Bij een permessieve opvoedstijl zijn ouders toegeeflijk en stellen zo min mogelijk grenzen. Kinderen hebben dus alle ruimte om te experimenteren en zelf te ontdekken. Het kind heeft hier dus meer de leiding, waardoor ouders het gezag vaak verliezen. Er zijn geen regels en dus geen straf of correctie.

4. Verwaarlozende opvoedstijl
Bij een verwaarlozende opvoedstijl stellen ouders weinig regels, maar bieden daarnaast ook weinig steun, veiligheid, bescherming of betrokkenheid. Het kind moet het zelf uitzoeken en wordt aan zijn lot overgelaten. Kinderen leren niets van hun ouders, voelen zich vaak in de steek gelaten en niet geliefd.

Positief
opvoeden

Als je positief opvoedt, geef je je kind een veilige, stimulerende omgeving om in op te groeien. Bij positief opvoeden help je jouw kind op een positieve manier bij het aanleren van gedrag en vaardigheden. Je stimuleert met liefde, positieve aandacht en ondersteuning. Je luistert naar je kind, hebt oog voor behoeftes en hebt positief contact. Maar ook duidelijke grenzen zijn belangrijk, want die zorgen voor voorspelbaarheid. Positief opvoeden leidt tot een betere band tussen ouder en kind en vaak tot een positiever zelfbeeld van het kind. Positief opvoeden is een ruim begrip, maar de belangrijkste principes zijn:

1. Een veilige, liefdevolle omgeving.
Het bieden van een veilige basis is het uitgangspunt. Zorg voor een plek waar je kind zichzelf kan zijn. Knuffel je kind, toon interesse, geef complimenten, biedt troost en geef positieve aandacht. Als een kind zich veilig voelt, is het vrij om zich te richten op zijn omgeving en te leren.

2. Ruimte geven voor ontwikkeling.
Elk kind ontwikkelt zijn op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Stimuleer kinderen naar zelfstandigheid en zorg voor positieve ondersteuning. Complimenteer en geef bevestiging, maar laat ook zien dat fouten maken oké is, en je kind daarvan kan leren. Sluit aan bij de ontwikkeling van jouw kind.

3. Structuur en grenzen stellen op een positieve manier:
Grenzen zorgen voor duidelijkheid en voorspelbaarheid, wat jouw kind een veilig gevoel geeft doordat het houvast heeft en weet wat hij of zij kan verwachten. Geef grenzen aan, maar probeer zo min mogelijk te straffen.

4. Uitleg en informatie.
Door uitleg en informatie te geven leert je kind bij. Kinderen hebben informatie nodig over hoe je omgaat met elkaar, hoe je kan samenwerken en hoe je conflicten op kan lossen. Zorg dat de informatie die je geeft past bij de leeftijd en belevingswereld van je kind.

5. Positieve band met je kind.
Kinderen leren in het contact met hun ouders. Besteed tijd samen met het kind, beleef plezier samen, geef aandacht voor de gevoelens van je kind, luister ernaar en kijk naar wat het kind nodig heeft. Daarnaast is ook het zorgen voor jezelf erg belangrijk!

Problemen met
opvoeden

Kinderen opvoeden is geen gemakkelijke klus. Soms hebben kinderen bijzonder gedrag of loop je als ouder zelf even vast. Wanneer er dagelijks situaties voordoen kan dit veel stress en strijd geven en belandt je als ouder soms meer in een functie die voelt als politieagent. Opvoedproblemen die voorkomen verschillen per gezin en per ontwikkelingsfase van het kind. 

Bij peuters en kleuters komen bijvoorbeeld problemen vaker voor als: driftbuien, angsten of agressie. Ook kunnen er problemen zijn in de taal- en spraakontwikkeling of motoriek. In de leeftijd van 5-12 jaar zijn problemen die vaker voorkomen zijn bijvoorbeeld: ruzies, concentratieproblemen, faalangst.

Tijdens de puberteit kan opvoeden een uitdaging zijn. Pubers maken zich los van hun ouders, ontwikkelen hun eigen individu en dit gaat soms met vallen en opstaan, waarin ze niet altijd meer hulp van hun ouders accepteren of zich niet meer aan de regels willen houden. Ze zijn op zoek naar hun eigen plek in de maatschappij en de band met leeftijdsgenoten wordt belangrijker. Problemen die zich kunnen voordoen zijn bijvoorbeeld: conflicten met ouders, opstandig gedrag, maar ook onzekerheid en een negatief zelfbeeld.

Wanneer er sprake is van opvoedproblemen waar je zelf even niet uitkomt, kan ondersteuning daarbij en het bespreken van dagelijkse situaties een verlichting bieden.